Cuối tuần dọn dẹp ban công, đầu ngón tay tôi vô tình chạm vào một chậu đất nung đã phai màu, đất trong chậu đã khô nứt, chỉ còn lại vài cọng rễ héo khô. Đó là cây sen đá con trai tôi trồng khi học lớp 9, cũng là “điểm bắt đầu” của những ngày gà bay chó sủa trong nhà. Đang ngẩn người, từ phòng khách vang lên câu thoại trong Sex Education – bộ phim một người bạn vừa giới thiệu cho tôi xem. Otis – nhân vật chính trong phim hét lên với mẹ mình khi cả hai đang cãi nhau: “Mẹ chẳng bao giờ chịu lắng nghe con!”. Câu nói ấy ngay lập tức kéo tôi về mùa hè oi bức ba năm trước.
Lúc đó, con trai tôi vừa lên lớp 9, áp lực học hành tăng đột ngột, vậy mà thằng bé lại mê mẩn trồng cây trồng cối. Trên đường đi học về, nó hay ghé tiệm hoa, dành dụm tiền ăn sáng để mua cây con. Lúc nghỉ giữa giờ làm bài tập, nó lại lăn lê bò toài ngoài ban công bày biện chậu cây, phủ đá trang trí, lau bụi trên lá.
Nhìn con dành thời gian cho “chuyện vô bổ” như thế, tôi càng ngày càng bực bội. Một tối nọ, tôi thấy nó chưa làm xong bài tập mà còn mải chụp ảnh cây sen đá mới mua, tôi không kìm được, ném chậu cây xuống đất: “Sắp thi vào 10 rồi mà còn chơi mấy thứ này! Nếu không đậu trường chuyên, sau này con sẽ hối hận đấy!”.
Chậu đất nung vỡ tan thành mấy mảnh, lá sen đá rơi vãi trên sàn gạch, con trai tôi ngồi sụp xuống nhặt mảnh vỡ, ngón tay bị cứa rách mà chẳng kêu ca, chỉ đỏ hoe mắt nói: “Mãi con mới nuôi sống được cây này…”.
Tôi chẳng để tâm đến nỗi uất ức của con, lại tiếp tục mắng mỏ, bảo nó “không biết điều”, “chẳng ra gì”. Từ hôm đó, không khí trong nhà như đóng băng, con đi học về là đóng cửa phòng, không nhắc đến cây cối nữa. Mỗi lần tôi muốn nói chuyện học hành, con sẽ im lặng hoặc cãi lại: “Mẹ chỉ quan tâm đến điểm số”.
Giờ nghĩ lại, những ngày đó đúng là một “cơn ác mộng” của gia đình tôi. Tôi ngày nào cũng săm soi bài tập và điểm thi thử của con, còn con thì dùng sự im lặng để chống lại nỗi lo lắng của tôi. Có lần cô chủ nhiệm gọi tôi đến, nói gần đây con hay mất tập trung trong lớp, còn vẽ hình sen đá, xương rồng lên sách giáo khoa. Về nhà, tôi càng tức giận, vứt hết mấy cây cảnh của con đi, bảo: “Để xem còn còn chơi thế nào nữa”. Tối hôm đó, con khóc rất lâu trong phòng, tôi đứng ngoài cửa nghe mà vẫn cố chấp nghĩ rằng “mẹ làm vậy là vì tốt cho con”.
Mãi đến vài ngày trước, khi xem Sex Education , thấy cảnh Maeve sụp đổ vì mẹ vứt bỏ cuốn sổ tay của mình, tôi mới nhận ra mình tàn nhẫn đến mức nào. Maeve viết trong sổ những ước mơ về tương lai, còn cây sen đá của con trai tôi, chẳng phải cũng là niềm an ủi duy nhất của nó giữa áp lực học hành sao?
Trong phim, Jean nói: “Sở thích của con trẻ không phải là lãng phí thời gian, đó là lối thoát nhỏ bé để chúng đối mặt với thế giới” , câu nói ấy như một cái búa đập vào tim tôi. Lúc đó tôi chỉ thấy “thi vào 10”, “điểm số” mà không thấy ánh mắt hiếm hoi thoải mái và vui vẻ của con khi ngồi ở ban công chăm cây.
Tôi còn nhớ, có lần con rụt rè nói với tôi: “Mẹ, mẹ nhìn cây sen đá này này, trước đây nó gần chết, con ngày nào cũng cho nó tắm nắng, tưới nước, giờ nó sống lại rồi”. Lúc đó tôi bực bội ngắt lời: “Có thời gian đó thì làm thêm vài bài toán đi”. Giờ tôi mới hiểu, con không phải đang “chơi”, mà là muốn chia sẻ niềm vui, muốn tôi thấy một khía cạnh khác của nó. Vậy mà tôi, hết lần này đến lần khác, dùng câu “vì tốt cho con” để bịt miệng con.
Sau này, con đậu vào trường chuyên, nhưng không bao giờ nhắc đến chuyện trồng sen đá nữa. Có lần tôi thấy cây giống y hệt ở tiệm hoa, mua về đặt trên ban công, muốn xin lỗi con mà không biết mở lời thế nào. Mãi đến khi xem Sex Education , thấy Jean xin lỗi Otis: “Mẹ trước đây quá vội vàng, không chịu lắng nghe con” , tôi mới lấy hết can đảm, cầm chậu sen đá mới gõ cửa phòng con.
“Mẹ xin lỗi, trước đây mẹ không nên vứt cây sen đá của con, cũng không nên lúc nào cũng mắng con” , tôi đưa chậu cây cho con, giọng hơi run.
Con ngẩn ra, rồi nhận chậu cây, nhỏ giọng nói: “Thật ra sau đó con có lén mua một cây khác, nhưng không nuôi sống được”.
Tối hôm đó, chúng tôi ngồi trên ban công, cùng thay chậu, thêm đất cho cây sen đá mới, như chưa từng cãi vã, nói với nhau rất nhiều. Con bảo lúc đó trồng sen đá vì thấy tôi đi làm về hay kêu đau lưng, muốn khi cây lớn lên sẽ nói với tôi: “Mẹ đừng làm việc mệt quá, nhìn chúng sẽ vui lên”.
Tôi nhìn chậu cây cũ trên ban công, lòng đầy áy náy. Hóa ra “cơn ác mộng” chẳng phải là sự “không nghe lời” của con, mà là tôi đã dùng tình yêu để kiểm soát sở thích của con, dùng nỗi lo của mình để che mờ mắt mình. Như trong Sex Education đã nói, điều đáng sợ nhất giữa người thân không phải là cãi vã, mà là dù yêu thương nhau, lại dùng cách tổn thương nhất để đẩy nhau ra xa.
Giờ chậu sen đá mới đã mọc lá non, con thỉnh thoảng vẫn tưới nước cho nó. Tôi cũng cuối cùng hiểu ra, hành trình lớn lên của con không phải là một kỳ thi chỉ được thắng không được thua, những sở thích tưởng chừng “vô bổ”, những tâm sự muốn nói nhưng chưa kịp nói, mới là phần quan trọng để con trở thành một con người trọn vẹn. Điều cha mẹ cần làm, không phải bẻ gãy đôi cánh của con, ép chúng chỉ nhìn vào “đáp án chuẩn”, mà là ngồi xuống, cùng con ngắm nhìn những niềm vui và đam mê ẩn trong những chi tiết nhỏ bé ấy.
