Từ xa xưa, mỗi dịp rằm lại mang một tầng ý nghĩa khác nhau, nhưng rằm tháng 10 âm lịch – còn gọi là Tết Hạ Nguyên – luôn được xem là một trong ba ngày rằm quan trọng nhất trong năm. Dù không rộn ràng như rằm tháng Giêng hay ấm áp như rằm tháng Tám, rằm tháng 10 lại mang tính chất trầm lắng, hướng nội và chứa đựng nhiều giá trị tâm linh sâu sắc. Đây là thời điểm kết thúc một chu kỳ mùa màng, cũng là lúc con người nhìn lại một năm đã qua để cầu mong những tháng cuối năm được hanh thông, bình an.
Để hiểu vì sao rằm tháng 10 lại được coi trọng đến vậy, cần nhìn vào truyền thống dân gian, văn hóa nông nghiệp và quan niệm tâm linh của người Việt từ đời này sang đời khác.
1. Vì sao rằm tháng 10 âm lịch được xem là ngày rằm quan trọng?
Thời điểm đánh dấu sự chuyển giao mạnh mẽ của tự nhiên
Rằm tháng 10 rơi vào giai đoạn giao mùa rõ rệt, khi khí hậu bước dần sang những ngày lạnh đầu đông. Trong quan niệm cổ truyền, đây là thời điểm âm khí mạnh, dương khí suy, nên con người cần tĩnh tâm, giữ gìn sức khỏe, cân bằng tinh thần để chuẩn bị cho mùa cuối năm nhiều biến động.
Rằm tháng 10 vì thế được xem là mốc quan trọng để tạ ơn đất trời, cầu bình an trước khi bước vào giai đoạn thời tiết khắc nghiệt hơn.
Ngày “đóng vụ” trong văn hóa nông nghiệp
Đối với người Việt xưa, tháng 10 âm lịch là lúc mùa màng đã thu hoạch, cũng là thời điểm tổng kết công việc của cả năm. Tết Hạ Nguyên vì vậy mang ý nghĩa:
Tạ ơn một mùa vụ thuận hòa
Cầu xin thời tiết an lành cho giai đoạn tiếp theo
Cảm tạ tổ tiên phù hộ cho gia đình suốt một năm*
Do mang tính chất tổng kết, rằm tháng 10 được coi là cột mốc lớn trong đời sống nông nghiệp truyền thống.
Một trong ba ngày rằm lớn nhất năm
Theo phong tục:
Rằm tháng Giêng – Thượng Nguyên: cầu phúc
Rằm tháng Bảy – Trung Nguyên: xá tội, báo hiếu
Rằm tháng Mười – Hạ Nguyên: tạ ơn, tri ân tổ tiên, hướng về bình an
Như vậy, rằm tháng 10 chính là mảnh ghép hoàn chỉnh cho chuỗi ba ngày rằm quan trọng nhất trong năm, tượng trưng cho phúc – hiếu – an.
Thời điểm hướng về tổ tiên sâu sắc
Người xưa cho rằng sau mùa thu hoạch, gia đình cần bày tỏ lòng biết ơn với nguồn cội, bởi nhờ tổ tiên phù hộ mà công việc suôn sẻ, đủ đầy. Vì vậy, rằm tháng 10 được coi là ngày “lễ tạ cuối năm”, có giá trị tinh thần sâu sắc không kém Tết Nguyên đán.
2. Ý nghĩa đặc biệt của rằm tháng 10 âm lịch
Ý nghĩa tạ ơn
Tết Hạ Nguyên được xem như một lời tri ân gửi đến trời đất, tổ tiên, thần linh. Không chỉ cảm ơn những điều tốt lành đã đến, con người còn mong các tháng tiếp theo tiếp tục được bình an, yên ổn, tránh thị phi và bệnh tật.
Ý nghĩa của sự chuẩn bị
Tháng 10 âm lịch được gọi là “tháng vào đông”, cũng là thời điểm người Việt bắt đầu chuẩn bị cho một năm mới sắp đến. Rằm tháng 10 nhắc nhở mọi người:
Thu xếp công việc còn dang dở
Giữ gìn sức khỏe khi thời tiết thay đổi
Củng cố tài chính và gia đạo
Hạn chế những điều xung khắc, tranh cãi
Ý nghĩa hướng nội, giữ tâm thanh tịnh
Khác với sự vui tươi và náo nhiệt của những ngày rằm khác, rằm tháng 10 mang sắc thái trầm ổn. Đây là lúc con người nên sống chậm lại, suy ngẫm và điều chỉnh bản thân sau những tháng ngày bận rộn.
Ý nghĩa cầu bình an cuối năm
Trong dân gian, những tháng cuối năm thường nhiều biến động. Vì vậy, rằm tháng 10 được xem là thời điểm lý tưởng để:
Hóa giải điều xấu
Cầu sự bảo hộ từ tổ tiên
Mong công việc, sức khỏe và gia đạo thuận hòa
3. Những việc nên làm vào rằm tháng 10 để rước may mắn
Dọn dẹp nhà cửa gọn gàng
Một ngôi nhà sạch sẽ là cách đón năng lượng tốt. Việc dọn dẹp ngày rằm tháng 10 tượng trưng cho:
Gạt bỏ muộn phiền
Tẩy trừ khí xấu
Chuẩn bị cho vận may mới
Chỉ cần giữ cho mọi thứ ngăn nắp, sáng sủa cũng đã mang ý nghĩa phong thủy tích cực.
Làm lễ tạ ơn tổ tiên
Không cần mâm cao cỗ đầy, điều quan trọng nhất là sự thành tâm. Người Việt thường chuẩn bị:
Trái cây theo mùa
Hoa tươi
Bữa cơm giản dị
Hương đèn đầy đủ
Lễ tạ rằm tháng 10 mang tính tri ân nhiều hơn là cầu xin, vì thế mọi thứ nên trang trọng và mộc mạc.
Ăn chay hoặc hướng tâm thiện lành
Nhiều gia đình chọn ăn chay hoặc giảm sát sinh trong ngày này để:
Tích phúc
Giữ tâm nhẹ nhàng
Tạo sự thanh lọc tinh thần
Lối sống thiện lành trong ngày rằm giúp xua đi năng lượng tiêu cực và thu hút may mắn.
Làm việc thiện tùy sức
Tết Hạ Nguyên gắn liền với triết lý “cho đi là nhận lại”. Một vài việc đơn giản có thể mang lại ý nghĩa lớn:
Giúp đỡ người khó khăn
Hỗ trợ người đang gặp vấn đề trong công việc
Chia sẻ thức ăn, quần áo cho người cần
Tâm thiện lành luôn là nền tảng cho phúc đức lâu dài.
Cầu bình an tại gia đình hoặc chùa
Rằm tháng 10 không bắt buộc phải đi lễ xa. Nhiều người chọn:
Thắp hương tại gia
Đọc kinh cầu an
Ngồi thiền
Ghi lại ước nguyện cho những tháng cuối năm*
Chỉ cần giữ tâm trong sáng và thành kính, lời cầu nguyện sẽ có sức lan tỏa mạnh mẽ.
Tránh mâu thuẫn và những việc gây xung đột
Do đây là thời điểm âm khí nặng, dân gian quan niệm nên:
Hạn chế tranh luận gay gắt
Không nóng nảy khi xử lý công việc
Tránh các việc gây tổn hại tình cảm gia đình*
Giữ hòa khí trong ngày này là cách bảo vệ vận trình và tránh kéo theo vận xui.
*Thông tin trong bài mang tính tham khảo chiêm nghiệm giải trí
