Người bán đôi khi chỉ nói “gà này luộc ngon, gà kia nấu cháo hợp”, nhưng nếu không biết cách phân biệt, bạn rất dễ chọn nhầm.
Vì sao cần phân biệt gà non và gà già?
Mỗi loại gà có đặc điểm thịt, xương, độ mềm khác nhau, ảnh hưởng trực tiếp đến cách chế biến và hương vị món ăn.
Gà non (gà tơ, gà chưa đẻ trứng) có thịt mềm, da mỏng, luộc nhanh chín và giữ vị ngọt tự nhiên. Đây là loại gà phù hợp để luộc, hấp, nướng mật ong hoặc quay giòn. Gà già (gà mái đẻ nhiều lứa, gà trống trưởng thành lâu năm) thịt săn chắc, dai và thơm hơn, thích hợp cho các món ninh, hầm, nấu cháo hoặc nấu đông.
Nếu chọn sai, món ăn dễ “hỏng”: Luộc gà già sẽ bị dai và khô, còn gà non đem đun lâu sẽ bị bở, mất vị ngọt. Vì thế, nhận biết đúng độ tuổi gà là kỹ năng cần có của người nội trợ tinh tế.
Cách phân biệt gà non và gà già
Để chọn gà ngon , độ già phù hợp với món ăn, bạn có thể tham khảo những mẹo sau:
Quan sát dáng đứng và hình thể của gà
Gà non dáng gọn gàng, chân nhỏ, thân thon dài, đầu nhỏ và cổ thanh. Khi đứng, gà non thường linh hoạt, hay chạy nhảy, lông mượt và có độ óng.
Gà già thân hình to bè, cổ to, đầu lớn, da sần, đuôi dài và xệ. Gà già di chuyển chậm chạp hơn, dáng đứng nặng nề, ít linh hoạt.
Người có kinh nghiệm chỉ cần liếc qua là đoán được tuổi gà dựa vào dáng và tư thế; con nào đứng chững chạc thường là gà đã “trải qua thời thanh xuân”.
Nhìn mào và tích để đoán tuổi
Mào gà là phần dễ quan sát và phản ánh khá rõ độ trưởng thành. Gà non mào nhỏ, mềm, màu đỏ nhạt, sờ vào thấy mịn, chưa nổi rõ các rãnh gân. Gà già mào to, cứng, đỏ sậm hoặc thẫm màu, có nếp nhăn hoặc sần sùi.
Không phải ai cũng biết cách phân biệt gà non và gà già khi mua gà sống. (Ảnh: Baoangiang)
Tích gà (phần da thừa dưới mỏ) của gà non mỏng, ít chảy, còn gà già thì tích dày, chảy dài hơn và thường thô ráp. Đặc biệt ở gà mái, tích dày, xệ rõ là dấu hiệu đã đẻ nhiều lứa.
Phần chân – dấu hiệu phân biệt gà non và gà già
Chân là bộ phận giúp người bán chuyên nghiệp phân biệt chính xác nhất. Gà non chân nhỏ, trơn bóng, vảy mịn và sáng màu (vàng tươi hoặc trắng hồng); các khớp xương mềm, dễ uốn cong; khi bóp vào thấy còn độ đàn hồi, móng gà nhỏ, mảnh.
Gà già chân to, thô, vảy sạm màu hoặc bong tróc, có các lớp sừng dày. Đặc biệt ở gà mái già, các khớp chân thô, cứng và nổi rõ gân. Gà già có móng chân to, sẫm, thậm chí có vết nứt hoặc sần.
Mẹo nhỏ dân gian: Nếu thấy đầu gối gà lồi to, xù xì thì chắc chắn là gà già, còn đầu gối trơn, gọn là gà non.
Quan sát da và lông gà
Lông và da gà cũng tiết lộ khá nhiều thông tin để bạn phân biệt gà non và gà già. Gà non lông tơ mịn, sát da, dễ nhổ; da mỏng, mềm, căng mịn và màu sáng (thường là vàng nhạt hoặc hồng phớt).
Gà già lông cứng, dày, chân lông to và khó nhổ; da dày, sạm màu, nhiều nếp nhăn, đặc biệt ở cổ và cánh. Một số người bán thường vặt thử một ít lông cánh để khách xem. Nếu chân lông cứng, gốc lông to và da bên dưới dày thì đó là gà già.
Nhận biết qua tiếng gáy, tiếng kêu và phản ứng
Cách này thường được người có kinh nghiệm lâu năm áp dụng. Gà non kêu thanh, tiếng nhỏ và ngắn, phản ứng nhanh khi bị chạm hoặc nắm. Gà già tiếng kêu khàn, to và kéo dài hơn, di chuyển chậm.
Khi bắt, gà già ít vùng vẫy hơn, có cảm giác “nặng tay”. Đặc biệt với gà trống, chỉ cần nghe tiếng gáy — tiếng trong, dứt khoát là gà tơ; còn tiếng trầm, đục là gà lớn tuổi.
Dấu hiệu ở bụng và hậu môn gà mái
Với gà mái, phần bụng và hậu môn cho biết khá chính xác tình trạng sinh sản. Gà mái non (chưa đẻ) bụng thon, săn chắc, hậu môn khép nhỏ, da bụng căng. Gà mái già (đẻ nhiều) bụng mềm, xệ xuống, hậu môn rộng, da bụng nhăn, lỗ huyệt thâm và ẩm.
Nếu bạn muốn chọn gà mái tơ luộc ngon, nên chọn con có bụng thon, hậu môn khô ráo, mào nhỏ — đó là dấu hiệu chưa đẻ, thịt sẽ thơm và mềm.
Gợi ý chọn gà phù hợp với từng món ăn
Luộc hoặc hấp nguyên con: Nên chọn gà tơ 5–6 tháng tuổi, trọng lượng khoảng 1,3–1,8 kg vì thịt mềm, da mỏng, khi luộc lên có màu vàng óng, không bị nứt da.
Nấu cháo, hầm thuốc, nấu đông: Chọn gà mái già hoặc gà trống già, thịt dai, ngọt và đậm đà hơn khi ninh lâu.
Nướng, quay, xào cay: Gà tơ hoặc gà ta thả vườn 6–8 tháng là lựa chọn lý tưởng, da giòn, thịt vẫn giữ được độ chắc.
Nếu không chắc, bạn có thể hỏi người bán tuổi gà, nhưng đừng quên quan sát chân và da — đó là “bằng chứng” đáng tin nhất.
Một số mẹo nhỏ từ người buôn gà lâu năm
Khi nhấc gà lên, nếu cảm thấy nhẹ, phần thịt mềm tay thì là gà non; còn cầm lên thấy nặng, cứng chắc thì là gà già.
Bóp nhẹ phần ức: Gà non có xương ức mềm, đàn hồi, còn gà già xương ức nhọn và cứng.
Kiểm tra cánh: Cánh gà non nhỏ, gập lại dễ; gà già thì cánh to, khớp khô và khó gập.
Người sành gà còn “soi” cả màu mắt. Gà non có mắt sáng, long lanh; gà già mắt đục, viền mắt sẫm.
