Hôm rồi, một phụ huynh trong lớp tôi chủ nhiệm (lớp 8) hỏi: “Không hiểu vì sao càng lớn con càng ít chia sẻ, càng sợ thất bại và luôn lo lắng?”. Trò chuyện gần 1 giờ với chị, tôi đã tìm ra câu trả lời. Những kỳ vọng mà vợ chồng chị vô tình đặt lên vai con chính là nguyên nhân. Bởi lẽ, những kỳ vọng ấy vượt quá khả năng tiếp nhận của con, khiến con trở nên sợ hãi.
Có học sinh từng kể với tôi rằng mỗi lần làm bài kiểm tra bị điểm kém, em không sợ giáo viên, không sợ bạn bè trêu chọc, mà sợ nhất là ánh nhìn thất vọng của mẹ. Ánh nhìn như một bản án, khiến em hồi hộp, lo lắng trước mỗi giờ kiểm tra và nhận điểm.
Một học sinh khác tâm sự em phải tham gia học liên tiếp 3 lớp học thêm và 2 môn năng khiếu vào mỗi tuần. Mẹ em tự hào khoe với mọi người là em “giỏi nhiều thứ” nhưng chính em lại không biết bản thân thích điều gì.
Minh họa AI: VY THƯ
Ai cũng hiểu, trong mắt người lớn, kỳ vọng xuất phát từ tình yêu và mong muốn con có tương lai tươi sáng. Nhưng trong cảm nhận của trẻ, áp lực ấy có thể trở thành gánh nặng, trẻ luôn sợ mình không đủ tốt, không xứng đáng.
Điều đáng lo hơn là nhiều trẻ mang trong mình nỗi sợ thất bại. Chỉ cần làm sai điều gì, các em lập tức hoảng loạn, xin lỗi liên tục vì lo sợ bị phạt hoặc bị so sánh với “con nhà người ta”. Ánh mắt, giọng nói và kỳ vọng của cha mẹ khiến trẻ bắt đầu học cách sống để làm hài lòng người lớn thay vì lắng nghe chính mình. Trẻ không dám thể hiện ý kiến, không dám sáng tạo, vì sợ sai. Sự tự tin bị bào mòn và dần biến mất. Và điều đau lòng nhất là trẻ nghĩ tình yêu của cha mẹ có điều kiện, chỉ dành cho con khi ngoan, học giỏi, thành tích cao.
Tôi đã tâm sự rất nhiều lần với các phụ huynh rằng đừng chỉ nhìn vào điểm số hay những gì con làm được, hãy bắt đầu từ những câu hỏi nhỏ nhưng đầy thấu hiểu: “Hôm nay con thấy thế nào?”, “Con có cần giúp đỡ không?”, “Con muốn gì?”… Một cái ôm thay cho lời trách móc có thể giúp con học cách đối diện với thất bại. Một lời ghi nhận như “Ba mẹ tự hào vì con đã cố gắng” giúp trẻ hiểu rằng giá trị của mình không nằm ở kết quả mà ở hành trình. Điều quan trọng nhất mà cha mẹ có thể dạy con là cách tin vào bản thân và kiên nhẫn với hành trình của chính mình. Tiếc rằng không phải phụ huynh nào cũng dễ dàng hiểu điều đó.
