Khi nói đến trí thông minh của trẻ, cha mẹ thường nghĩ đến các yếu tố như gene, chế độ dinh dưỡng, trường học tốt hay giáo dục sớm. Nhưng một nghiên cứu từ nhóm chuyên gia của Đại học Harvard và Trường Y tế Công cộng T.H. Chan (Harvard T.H. Chan School of Public Health) lại chỉ ra một tác nhân rất bất ngờ: màu xanh của cây cối quanh nơi trẻ sống.
Nghiên cứu này được thực hiện tại Boston (Mỹ), theo dõi hàng trăm trẻ em trong độ tuổi tiểu học, đối chiếu dữ liệu về chức năng nhận thức (như khả năng ghi nhớ, tập trung, điều hành tư duy…) với mức độ tiếp xúc với không gian xanh xung quanh – bao gồm công viên, vườn cây, hàng rào cây xanh hay thậm chí chỉ là những mảng xanh nhỏ quanh khu dân cư.
Kết quả cho thấy: trẻ em sống ở khu vực có mật độ cây xanh cao có chỉ số chức năng điều hành (executive function) và mức độ tập trung cao hơn đáng kể so với trẻ sống ở nơi “bê tông hóa” – dù các yếu tố khác như trình độ cha mẹ, thu nhập hay trường học gần như tương đồng.
Vì sao cây xanh có thể khiến trẻ “thông minh” hơn?
Theo giải thích của các nhà nghiên cứu, có ít nhất ba cơ chế sinh học và tâm lý có thể lý giải cho kết quả này:
– Thiên nhiên giúp giảm căng thẳng: Trẻ sống trong môi trường xanh mát thường có mức cortisol (hormone căng thẳng) thấp hơn. Khi đầu óc ít bị kích thích tiêu cực, trẻ dễ tập trung, học hỏi và tiếp nhận thông tin hiệu quả hơn.
Ảnh minh họa
– Cải thiện chất lượng giấc ngủ: Nhiều nghiên cứu cho thấy môi trường thiên nhiên giúp trẻ ngủ sâu và điều độ hơn – một yếu tố cực kỳ quan trọng cho việc phát triển não bộ, đặc biệt trong những năm đầu đời.
– Thúc đẩy vận động thể chất và sáng tạo: Không gian xanh thường kéo trẻ ra khỏi màn hình. Trẻ có cơ hội chơi vận động, khám phá, tưởng tượng và tương tác xã hội nhiều hơn – những hoạt động có tác dụng kích thích toàn diện não bộ.
Những đứa trẻ sống giữa bê tông – thiệt thòi mà ít ai để ý
Điều khiến nghiên cứu này đặc biệt đáng lưu tâm, là nó cho thấy một sự thật mà nhiều đô thị – đặc biệt là ở Việt Nam – đang phải đối mặt: trẻ em lớn lên giữa những khối bê tông, xa rời thiên nhiên.
Nhiều khu chung cư cao tầng không còn sân chơi thực sự. Trẻ em sống trong nhà với máy lạnh, TV, điện thoại. Cuối tuần, thay vì ra công viên, nhiều gia đình đưa con đến trung tâm thương mại – nơi không có đất, không có cỏ, và không có cây.
Từ lâu, chúng ta đã lo ngại việc trẻ thiếu vận động, cận thị sớm, nghiện thiết bị số, nhưng nghiên cứu của Harvard còn gióng lên hồi chuông lớn hơn: sự thiếu vắng thiên nhiên không chỉ ảnh hưởng thể chất, mà còn âm thầm kìm hãm khả năng tư duy và học hỏi của trẻ.
Phụ huynh có thể làm gì?
Tin tốt là cha mẹ không cần phải chuyển nhà ra vùng quê mới giúp con “tăng trí thông minh”. Chỉ cần những thay đổi nhỏ trong thói quen sinh hoạt hằng ngày cũng đủ tạo ra sự khác biệt tích cực:
– Dành thời gian cuối tuần để đưa trẻ đi dạo công viên, ra bờ hồ, thăm vườn thực vật, leo núi…
– Mỗi ngày, cho trẻ ít nhất 30 phút chơi ngoài trời – kể cả chỉ là ở khoảng sân nhỏ có cây
– Trồng vài chậu cây, hoa ở ban công hay lối đi. Dạy con chăm sóc, quan sát và nói chuyện với cây
– Giảm thời gian cho các hoạt động trong trung tâm thương mại, tăng hoạt động ngoài trời thật sự
– Nếu có điều kiện, chọn trường học có sân chơi lớn, cây xanh và môi trường gần gũi thiên nhiên
Lời kết: Trí thông minh bắt đầu từ những điều rất “xanh”
Trong cuộc đua giáo dục, nhiều cha mẹ đang tìm mọi cách để con học thêm, luyện kỹ năng, học trước chương trình. Nhưng đôi khi, một giờ chơi giữa thiên nhiên, một buổi chạy nhảy dưới tán cây, hay một lần ngồi quan sát bướm đậu… lại âm thầm “bón phân” cho trí tuệ và tâm hồn con nhiều hơn chúng ta tưởng.
Hãy nhớ rằng: thiên nhiên không chỉ là chốn nghỉ ngơi – với trẻ em, nó là phòng thí nghiệm, lớp học và sân khấu cho sự phát triển trí tuệ.
