Ăn uống tưởng chừng chỉ là việc nhỏ trong sinh hoạt, nhưng thói quen hình thành từ những việc nhỏ này theo thời gian sẽ ảnh hưởng đến lối sống, quan hệ xã hội và cả khả năng tự kỷ luật của trẻ sau này.
Giáo sư Lý Mai Cẩn – chuyên gia tâm lý, giáo dục nổi tiếng của Trung Quốc cũng từng nói, một đứa trẻ có “triển vọng” hay không thường không bộc lộ đột ngột, mà ẩn trong những chi tiết nhỏ khi ăn uống. Nếu trẻ lặp lại một số hành vi ở bàn ăn mà cha mẹ bỏ qua, vấn đề sẽ trở nên phức tạp hơn khi trẻ lớn lên.
Giáo sư Lý Mai Cẩn
Dưới đây là những tín hiệu tưởng nhỏ nhưng quan trọng, cha mẹ nên nắm bắt để có thể uốn nắn con sớm.
3 biểu hiện thường thấy ở trẻ “không có tương lai” khi ăn
1. Chỉ biết nghĩ cho bản thân, thiếu chia sẻ
Một số trẻ vừa ngồi vào bàn là đẩy những món mình thích về phía mình, chỉ quan tâm đến sở thích cá nhân, không nghĩ đến việc người khác có muốn ăn không. Hành vi này tuy nhỏ nhưng phản ánh ý thức tự tôi quá mạnh. Trẻ quen đặt nhu cầu bản thân lên trước sẽ khó nghĩ đến người khác.
Nếu để lâu, tính cách này sẽ ảnh hưởng đến mối quan hệ với bạn bè: dễ tranh giành, thiếu tinh thần hợp tác, khó được đồng trang lứa chấp nhận. Cha mẹ có thể bắt đầu từ bàn ăn, dạy trẻ biết chờ đợi, nhường nhịn, quan tâm đến người khác, giúp trẻ phát triển trái tim mềm mại và EQ cao hơn.
2. Kén ăn và dễ nổi cáu
Nhiều phụ huynh từng trải qua cảnh tự tay chuẩn bị bữa ăn, nhưng trẻ nhăn mặt, kén cá chọn canh, không hài lòng với món ăn, hoặc từ chối ăn vì tâm trạng. Có trẻ còn ném đũa, đổ thức ăn khi nổi giận. Thường thì trẻ kén ăn không phải vì không thích món ăn, mà là vì trẻ nhận ra qua cảm xúc có thể tác động đến cha mẹ.
Nếu cha mẹ vì lo con không ăn được mà nhượng bộ, điều này tăng cường tư duy “cứ nổi giận là đạt được điều mình muốn”. Thói quen này kéo dài sẽ khiến trẻ dễ xử lý mọi việc bằng cảm xúc, dẫn đến xung đột và chống đối.
Cha mẹ cần dạy trẻ trằng cảm xúc có thể biểu đạt, nhưng hành vi phải theo quy tắc, từ đó trẻ dần hình thành sự ổn định và khả năng tự kiểm soát.
Ảnh minh họa
3. Không có trật tự, thiếu phép tắc
Bàn ăn cũng là tấm gương giáo dưỡng. Nhiều trẻ cứ vào bàn ăn bắt đầu nghịch ngợm, không tập trung, vừa ăn vừa chạy, gõ bát đũa, nói chen ngang, ngắt lời người khác. Những hành vi này phản ánh mức độ hiểu biết về quy tắc và giới hạn. Nếu không được hướng dẫn đúng, trẻ sẽ quen coi nhẹ các quy tắc.
Lớn lên, thói quen này lan sang nhiều mặt khác của đời sống, khiến trẻ thiếu sự tôn trọng, khó hình thành kỷ luật tự giác. Cha mẹ nếu dạy từ việc nhỏ này, trẻ sẽ học phép tắc cơ bản và tôn trọng quy tắc, từ đó được bạn bè yêu quý và dễ tự kiểm soát bản thân.
Làm sao để trẻ hình thành thói quen tốt?
1. Nuôi dưỡng ý thức về người khác
Trẻ nhỏ thường tập trung vào bản thân là tự nhiên. Cha mẹ cần dạy trẻ nhận ra mọi người trong gia đình đều có nhu cầu và ý kiến riêng.
Khi bưng thức ăn lên, có thể nói: “Chúng ta cùng chia sẻ sẽ ngon hơn”.
Khi trẻ muốn độc chiếm món ăn, nhắc nhẹ nhàng: “Bà cũng thích món này, chúng ta chờ xem bà có muốn ăn không nhé”.
Trẻ sẽ dần chuyển sự chú ý từ bản thân sang người khác, biết rằng quan tâm người khác giúp mối quan hệ nhẹ nhàng và hài hòa hơn. Đây là kỹ năng mềm quan trọng cho cuộc sống sau này.
2. Dạy trẻ hiểu giá trị của sự tôn trọng
Cách trẻ đối xử với người khác phản ánh cách nhìn của trẻ về thế giới. Khi trẻ tỏ ra thiếu kiên nhẫn, khó chịu hoặc bất lịch sự với người yếu thế, phục vụ hay người thân, cha mẹ không được làm ngơ.
Cha mẹ cần nhắc nhở rằng người khác tốt với mình không phải nghĩa vụ, tôn trọng là cách cơ bản để ứng xử với nhau. Biết tôn trọng, trẻ sẽ nhận lại sự thân thiện và thiện chí từ người khác.
Ảnh minh họa
3. Cho trẻ chịu trách nhiệm nhỏ
Trách nhiệm không tự nhiên mà có, mà hình thành qua trải nghiệm lặp đi lặp lại. Cha mẹ có thể bắt đầu từ những nhiệm vụ nhỏ phù hợp độ tuổi khi ăn, chẳng hạn như nhờ trẻ sắp bát đũa, lau dọn bà…
Khi trẻ hoàn thành, cha mẹ khen ngợi, trao ánh mắt tin tưởng, để trẻ thấy được tin tưởng và cần thiết. Trẻ càng cảm nhận mình là một phần trong gia đình, càng chủ động nhận trách nhiệm, thói quen này sẽ phát huy tích cực trong học tập và cuộc sống sau này.
Kết
Nuôi dạy con là một hành trình lâu dài và nhẹ nhàng. Những hành vi nhỏ trên bàn ăn tưởng chừng vô nghĩa, nhưng mỗi hành vi như hạt giống, sẽ nảy mầm khi trẻ lớn. Cha mẹ chỉ cần kiên nhẫn và kiên trì, giáo dưỡng của trẻ sẽ dần hình thành trong những việc nhỏ hằng ngày.
Mong rằng mỗi đứa trẻ đều trưởng thành tự lập, tốt bụng và mạnh mẽ; mong rằng các bậc cha mẹ ngày càng tự tin và điềm tĩnh hơn trên hành trình giáo dục con.
