Hàn Lộ là tiết khí thứ năm của mùa thu, đúng như tên gọi mang theo không khí se lạnh và cái khô hanh dễ khiến cổ họng khó chịu, da nứt nẻ, tiêu hóa ì ạch. Kinh nghiệm dân gian cho rằng ăn hợp mùa hợp tiết còn hiệu quả hơn dùng đủ loại thực phẩm chức năng. Tinh thần là làm đơn giản, dùng nguyên liệu sẵn có, chế biến vừa miệng cả nhà.
Dưới đây là thực đơn “5 cái một” dành cho Hàn Lộ gồm một loại quả, một loại rau củ, một món thịt, một loại hạt và một thức uống. Tất cả đều dễ mua ở chợ gần nhà, cách nấu giản dị nhưng đúng trọng tâm chống khô, bổ phổi, dưỡng da, ấm bụng và ngủ ngon.
Thứ nhất: Một quả lê để làm dịu sự khô rát
Mùa này mà chọn một loại trái cây để làm nước dưỡng ẩm tự nhiên thì chính là lê. Lê ngọt mát, giàu nước, giúp thanh nhiệt, hóa đờm, giảm ho và làm dịu tình trạng cổ họng khô khốc. Nếu vốn sợ đồ lạnh, bạn chỉ cần đưa quả lê vào chế độ ấm nóng là tính mát hạ xuống ngay mà công năng vẫn giữ nguyên.
Cách làm gợi ý là lê chưng đường phèn. Chọn một quả lê to rửa sạch, cắt phần chóp làm nắp, moi bỏ hạt cho thành chiếc bát nhỏ. Cho vài viên đường phèn và một nhúm kỷ tử để tăng màu sắc cùng vị ngọt thanh, đậy nắp lại, đặt vào bát sâu lòng rồi đem hấp. Khi nồi sôi, hạ nhỏ lửa chưng thêm đến khi thịt lê trong mềm. Mang ra ăn cả cái lẫn nước, cái dịu cổ lan xuống tận ngực. Trẻ nhỏ, người già và người hay làm việc trong phòng điều hòa đều hợp món này.
Thứ hai: Một món củ mài để nâng đỡ dạ dày
Hàn Lộ là thời điểm nên chăm sóc tỳ vị. Củ mài tính bình, dễ ăn, vừa giúp hệ tiêu hóa làm việc trơn tru, vừa bổ phổi nhẹ nhàng, hợp đúng cái cần của lúc giao lạnh. Củ mài hấp chín rồi dùng theo hai kiểu để cả nhà đỡ ngán.
Kiểu đầu tiên là ăn nguyên bản. Chỉ cần gọt vỏ, cắt khúc, hấp khoảng hai chục phút cho tới khi đũa xiên xuyên là được, chấm chút mật ong hoặc rắc đường mịn để cảm cái dẻo bùi.
Kiểu thứ hai là biến tấu thành món ngọt. Nghiền phần củ mài hấp, thêm chút sữa tươi cho mịn, nắn thành mô đất nhỏ rồi rưới sốt việt quất hoặc mứt dâu. Món này mềm mượt, đẹp mắt, trẻ con rất thích mà bụng vẫn êm. Khi sơ chế nhớ đeo găng vì nhựa củ mài có thể gây ngứa tay, và ưu tiên loại củ mảnh chắc để được độ bở dẻo.
Thứ ba: Một món vịt để bổ nhẹ mà không nóng
Nhiều người nghe “bổ” là nghĩ ngay đến thịt đỏ thật nhiều mỡ. Với Hàn Lộ, tiêu chí là thanh và dịu. Thịt vịt đáp ứng tốt vì giàu đạm nhưng không gây bốc hỏa, lại có tác dụng dưỡng âm, lợi thủy.
Một nồi canh vịt hầm bí đao và ý dĩ là lựa chọn trúng điểm. Bạn rửa sạch nửa con vịt, chặt miếng vừa ăn, chần qua nước sôi cùng ít gừng và rượu nếp để khử mùi. Ý dĩ ngâm cho nở. Cho vịt, ý dĩ và vài lát gừng vào nồi nước lạnh, đun sôi rồi hạ nhỏ lửa ninh khoảng một giờ. Lúc gần chín thả bí đao cắt khối vào nấu thêm chừng 15 phút cho miếng bí trong mềm. Nêm muối dịu, rắc chút hành mùi. Tô canh trong veo, thịt mềm, bí mát, ý dĩ giúp cơ thể thải bớt ẩm ứ, rất hợp với kiểu thời tiết ẩm ngoài khô trong của đầu cuối thu. Lưu ý khâu chần vịt để nước dùng sạch và thơm.
Thứ tư: Một nắm mè đen để dưỡng tóc da và nhuận tràng
Trong mùa khô, nội công của mè đen rất đáng giá. Loại hạt nhỏ xíu này giàu chất béo tốt, vitamin và khoáng, giúp bổ gan thận, làm mượt da, bóng tóc, đồng thời hỗ trợ đường ruột hoạt động nhịp nhàng để tránh táo bón do khô hanh.
Một cách thưởng thức nhanh gọn là nấu mè đen cùng gạo nếp thành món bột sánh mịn. Nếu có máy nấu sữa hay máy xay nấu, bạn ngâm gạo nếp cho mềm, dùng mè đen đã rang thơm, thêm vài hạt nhân óc chó để tăng bùi và một chút đường nâu cho vị ấm, đổ nước vừa phải rồi chọn chế độ nấu bột. Khi máy báo xong là bát mè đen thơm béo đã sẵn sàng. Thích loãng thì thêm nước, thích đặc thì giảm nước ở lần nấu sau. Món này ăn nóng lúc sáng sớm hoặc tối muộn đều hợp, vừa ấm bụng vừa dễ ngủ.
Thứ năm: Một ly mật ong ấm để kết ngày thật êm
Người xưa có câu buổi sáng uống chút nước muối loãng, buổi tối dùng một ly nước mật ong. Với Hàn Lộ, thói quen sau rất đáng đưa vào nếp sống vì mật ong có tác dụng bổ trung, nhuận phế và làm dịu khô rát.
Một gợi ý vừa ngon vừa đẹp là nước mật ong chanh dây. Bổ đôi hai đến ba quả chanh dây, nạo phần ruột vào ly, chan một thìa mật ong, thêm nước ấm khoảng năm mươi độ để không phá dinh dưỡng rồi khuấy đều. Ly nước chua ngọt nhẹ, giàu vitamin C, ít béo và lành hơn đồ uống đóng chai. Có thể thay bằng chanh vàng ngâm mật ong để sẵn trong tủ lạnh, khi cần chỉ múc vài lát và ít siro cho vào ly nước ấm. Uống buổi tối giúp cổ họng dịu lại, tiêu hóa nhẹ nhàng và dễ chìm vào giấc ngủ.
Ăn theo tiết khí không phải chuyện cầu kỳ mà là thói quen quan sát cơ thể và thời tiết. Những ngày này nên bớt món cay nóng, hạn chế đồ chiên rán, tránh uống đá lạnh để không kích thích cổ họng và dạ dày. Uống đủ nước ấm trong ngày, tăng rau xanh, canh loãng và trái cây giàu nước. Ra ngoài nên giữ ấm vai gáy, đi ngủ sớm hơn một chút để phổi nghỉ ngơi. Nếu bạn có bệnh nền hoặc đang dùng thuốc, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi thay đổi thực đơn.
“5 cái một” của Hàn Lộ rất giản dị: Một quả lê chưng đường phèn cho cổ họng dịu êm, một món củ mài để dạ dày làm việc nhịp nhàng, một nồi vịt hầm bí đao ý dĩ cho ấm bụng mà không nóng, một bát mè đen sánh mượt để tóc da khỏe mạnh, một ly mật ong ấm để khép lại ngày an lành. Khi cơ thể được chăm đúng theo nhịp trời, cả nhà sẽ đi qua mùa thu nhẹ tênh, ít ốm vặt và vui bếp hơn mỗi ngày. Chọn món bạn thích nhất trong năm món trên, nấu thử tối nay và cảm nhận sự khác biệt từ những điều rất nhỏ.
Chúc bạn thực hiện thành công!
