Hôm vừa rồi, tôi xem phim Sex Education cùng chồng. Khi đến những cảnh các nhân vật tuổi teen mâu thuẫn với bố mẹ, nhưng rồi cuối cùng đối thoại thẳng thắn, tôi bất giác bật khóc. Cảnh Otis thừa nhận với mẹ rằng cậu rất khó chịu khi mẹ thường xuyên xâm phạm đời tư, hay cảnh Michael, bố của Adam xin lỗi con trai và nói rõ mình yêu thương con như thế nào, khiến tôi nghẹn ngào. Họ đối diện với cảm xúc của nhau, thẳng thắn, và nhờ thế, mối quan hệ được hàn gắn.
Nhìn lại bản thân, tôi thấy xấu hổ. Nhiều năm nay, giữa tôi và bố mẹ không có cuộc trò chuyện nào thực sự ra hồn. Chúng tôi vẫn mâu thuẫn, cãi vã, nhưng không ai chịu ngồi xuống nói rõ cảm xúc của mình. Nguyên nhân cũng đơn giản: ngày xưa bố mẹ tôi ép tôi học đủ thứ, làm những việc tôi không thích, rồi đến độ tuổi tôi yêu đường, kết hôn thì cũng “con nên như này, như kia”,… Tôi ấm ức, khó chịu, cảm thấy bố mẹ can thiệp nhiều quá, nhưng khi bố mẹ hỏi thì lại không nói gì!
Thay vào đó, tôi kể lể với họ hàng, bạn bè. “Nhiều khi cháu thấy mệt với bố mẹ cháu”; “Bố mẹ cháu hay không có giới hạn”,… – những lời đó nhanh chóng đến tai bố mẹ, khiến họ buồn, tôi cũng đau lòng, nhưng vòng luẩn quẩn ấy cứ tiếp diễn.
Otis Milburn
Nhìn cách Otis và Michael giao tiếp, tôi mới nhận ra: chỉ một cuộc trò chuyện thẳng thắn thôi, nhưng nó có sức mạnh đáng kinh ngạc. Nó có thể xóa đi hiểu lầm, chữa lành tổn thương, và thậm chí giúp cả hai phía hiểu nhau hơn. Giá mà ngày xưa tôi cũng dám nói, cũng dám bày tỏ cảm xúc, có lẽ mọi bức xúc đã không tích tụ lâu như vậy.
Giờ tôi có con, và nỗi xấu hổ ấy càng hiện rõ hơn. Tôi nghĩ đến cậu con trai lớp 7 của mình. Cậu bé chăm học, tham gia nhiều cuộc thi, giỏi giang, ngoan ngoãn. Trong mắt tôi, cậu là niềm tự hào. Nhưng tôi biết, chỉ vì tập trung vào thành tích mà tôi đôi khi quên lắng nghe cảm xúc của con. Chẳng hạn, con có khi mệt mỏi, áp lực thi cử, nhưng tôi lại dồn con vào các lịch học thêm, các cuộc thi, mà chưa hỏi con thực sự muốn gì, cảm thấy thế nào.
Cũng từ phim, tôi nhận ra rằng nuôi dạy con không chỉ là bảo vệ con khỏi nguy hiểm thể chất, mà còn là hướng đến sự phát triển toàn diện: sức khỏe tinh thần, cảm xúc và lòng tự trọng. Những yếu tố này ảnh hưởng trực tiếp đến cách con ứng xử với bạn bè, cách con hình thành các mối quan hệ, kể cả tình cảm tuổi teen. Chỉ đạt thành tích mà quên đi những điều ấy, trẻ có thể trở nên căng thẳng, lo sợ, thiếu tự tin. Tôi tự nhủ mình phải thay đổi.
Nhớ lại thời bé, tôi thường giữ mọi thứ trong lòng, không nói ra, nên lâu dần cảm giác bất lực, ấm ức tích tụ. Giờ tôi không muốn con mình trải qua cảm giác đó. Tôi muốn con biết rằng con được lắng nghe, được thừa nhận cảm xúc, và quan trọng nhất, con có quyền chia sẻ với bố mẹ mọi vấn đề, từ chuyện học tập, bạn bè đến những lo lắng riêng tư.
Xem Sex Education còn khiến tôi ngẫm về cách giáo dục trong gia đình mình. Cha mẹ tôi yêu thương tôi, nhưng cách họ thể hiện đôi khi quá nghiêm khắc hoặc thiếu khéo léo, khiến tôi hiểu nhầm và tổn thương. Những chính tôi cũng đáng trách vô cùng, khi không nói ra cảm xúc của mình, điều mình muốn để bố mẹ còn biết.
Suy cho cùng, bố mẹ yêu thương nhưng cũng không thể thâm nhập vào đầu óc tôi để biết hết tôi nghĩ gì, muốn gì,… Nếu tôi không nói, cứ ấm ức trong lòng thì sao bố mẹ biết? Trong việc gia đình tôi nhiều năm nay lạnh nhạt, không nói chuyện tử tế với nhau, bố mẹ có lỗi nhưng tôi thì lỗi thậm chí còn nhiều hơn.
Tôi tự nhủ từ giờ, mình sẽ thử. Thử nói ra suy nghĩ của mình với bố mẹ, thử thừa nhận cảm xúc của bản thân, và đặc biệt là tạo điều kiện để con mình cũng làm điều đó. Yêu thương không chỉ là chăm sóc, cho quà hay khen thưởng, mà còn là dám đối diện với cảm xúc, dám nói và lắng nghe.
Câu chuyện trong phim khiến tôi vừa buồn, vừa xấu hổ, nhưng cũng thức tỉnh. Nó nhắc nhở rằng những tổn thương nhỏ tích tụ từ thời thơ ấu sẽ ảnh hưởng lâu dài, và cách duy nhất để giảm bớt tổn thương ấy chính là giao tiếp thẳng thắn và chân thành.
Tôi mỉm cười khi nghĩ đến những cảnh Otis, Maeve, Michael, họ đã học được cách nói ra, học được cách yêu thương và được yêu thương đúng cách. Tôi cũng muốn gia đình mình như vậy. Không cần hoàn hảo, chỉ cần thật lòng, và sẵn sàng nói ra những điều cần nói.
