Người xưa có câu “Dù đói đến mấy đừng ăn đồ cúng ở mộ, dù mệt đến đâu cũng đừng ngồi lên trên đùi người khác”, đây không chỉ là lời dạy mang tính tâm linh mà còn là bài học về đạo đức, cách hành xử trong đời sống thường nhật.
Người xưa nói “Dù đói đến mấy đừng ăn đồ cúng ở mộ”, vì sao?
Trong văn hóa Á Đông nói chung và người Việt nói riêng, đồ cúng không đơn thuần là vật chất mà nó còn là tấm lòng của người sống dâng lên người đã khuất. Dù đó là nén nhang, chén cơm trắng hay mâm cao cỗ đầy, tất cả đều mang theo sự tưởng niệm, biết ơn và kính trọng đối với tổ tiên, ông bà, những người đã khuất.
Bởi thế, ăn đồ cúng ở mộ bị xem là hành vi thiếu tôn trọng, xâm phạm vào không gian linh thiêng của người đã khuất. Dù trong hoàn cảnh khó khăn, dù bụng đói cồn cào, thì người xưa vẫn dặn: “chớ vì một miếng ăn mà mất đạo lý làm người.”
Không chỉ vậy, theo tín ngưỡng dân gian, đồ cúng là vật dành cho cõi âm, nếu người trần ăn vào thì dễ rước xui xẻo, bệnh tật, hoặc những điều không may mắn vì đã vô tình “tranh phần” của người đã khuất. Câu răn dạy này, vì thế, vừa là bài học về lòng thành kính, vừa là lời nhắc nhở về giới hạn giữa con người và thế giới tâm linh.
Người xưa nói “Dù mệt đến đâu cũng đừng ngồi lên trên đùi người khác”, vì sao?
Nghe thì có vẻ chỉ là lời dặn về một hành động nhỏ, nhưng thực chất đây là một bài học lớn về phép tắc ứng xử, đặc biệt trong các mối quan hệ xã hội.
Ngồi lên đùi người khác, dù là đùa giỡn, dù vô tình, vẫn dễ bị đánh giá là thiếu ý tứ, thiếu lễ nghĩa, thậm chí khiếm nhã, đặc biệt trong quan hệ nam nữ hoặc khi ở nơi đông người. Hành động đó phá vỡ ranh giới thân mật cho phép trong xã hội, có thể gây ra sự hiểu lầm hoặc tạo nên tình huống không phù hợp.
Người xưa dạy con cháu rằng: “Giữ lễ là giữ lấy chính mình” và câu nói này chính là minh chứng sống động. Không phải vì cứng nhắc hay câu nệ, mà là để mỗi người học được cách tự trọng, biết giữ khoảng cách đúng mực và luôn giữ cho mình sự đoan trang, chuẩn mực trong mọi hoàn cảnh.
Giữa thời đại hiện đại, khi mọi giá trị đang không ngừng thay đổi, những lời dạy của người xưa như thế này vẫn giữ nguyên giá trị. Biết tôn trọng những điều linh thiêng, giữ gìn lễ nghi trong hành xử, và không để hoàn cảnh khiến ta đánh mất phẩm giá đó là cách sống đẹp, sống sâu, sống có đạo lý mà ông bà ta từ lâu đã truyền lại.
