Cổ nhân nói “đầu người giàu không có tóc, chân người nghèo không có lông” nghe qua thì có vẻ dí dỏm, nhưng đằng sau là sự chiêm nghiệm sâu sắc về đời sống của hai tầng lớp trong xã hội: người giàu và người nghèo.
Cổ nhân nói: Đầu người giàu không có tóc
“Đầu người giàu không có tóc” gợi đến hình ảnh của những ông chủ, doanh nhân, người có địa vị, thường xuyên xuất hiện với cái đầu hói sáng bóng. Nhưng hói không chỉ là vấn đề sinh học, mà còn là kết quả của căng thẳng, mất ngủ, áp lực công việc kéo dài.
Không ai giàu một cách dễ dàng. Phía sau mỗi chiếc xe sang, mỗi văn phòng điều hòa, mỗi thương vụ bạc tỷ là vô vàn đêm thức trắng, những cuộc gọi xuyên đêm, những rủi ro tài chính luôn rình rập và cả trăm nỗi lo không thể kể tên. Người giàu thường sống trong trạng thái “phải nghĩ” liên tục, đầu óc luôn vận hành như một cỗ máy không ngơi nghỉ. Và thế là… tóc dần vơi đi, sự nhàn nhã dần mất, chỉ còn áp lực và trách nhiệm ở lại.
Ở góc độ hình tượng, cái đầu hói không chỉ là dấu hiệu sinh học, mà là dấu ấn của sự hao tổn trí lực, là “cái giá” mà không ít người sẵn sàng trả để đổi lấy sự giàu có.
Cổ nhân nói: Chân người nghèo không có lông
Trong khi đó, “chân người nghèo không có lông” lại là hình ảnh đối lập hoàn toàn. Những người nghèo không được phép “nghỉ ngơi đầu óc”, vì họ phải dùng chân tay để kiếm sống từng ngày. Họ là những người chạy xe ôm, làm phụ hồ, gánh hàng thuê, buôn thúng bán mẹt, làm công nhân, bán vé số… Họ đi nhiều, đứng lâu, chạy vội, quỳ gối – đôi chân họ làm việc gấp nhiều lần so với người giàu.
Sự ma sát, áp lực lên cơ thể liên tục khiến da chân dày lên, chai sần, thô ráp và lông một chức năng sinh học bình thường cũng dần bị bào mòn, mất đi. Hình ảnh ấy không còn là điều lạ trong đời sống thường nhật, nhưng khi đặt cạnh câu nói này, nó trở thành một biểu tượng buồn: người nghèo, cơ thể bị vắt kiệt qua từng bước chân của cuộc mưu sinh
Câu nói này của người xưa không hề mang tính giễu cợt tầng lớp nào, mà đúng hơn là một tấm gương phản chiếu hiện thực, để thấy rằng: giàu hay nghèo, ai cũng đang đánh đổi. Người giàu đánh đổi sức khỏe tinh thần để có địa vị, quyền lực, tiền bạc. Người nghèo đánh đổi sức lực thể xác để có miếng ăn, cái mặc, sự tồn tại. Không ai là không phải chịu khổ. Chỉ là, mỗi người khổ theo một cách khác nhau. Cái đầu hói và đôi chân trụi lông tưởng như là chi tiết buồn cười, hóa ra lại là chân dung đời sống đầy chân thực, vẽ nên bằng mồ hôi, nước mắt và cả những hy sinh âm thầm.
Câu nói “Đầu người giàu không có tóc, chân người nghèo không có lông” của cổ nhân chính là minh chứng cho sự thông tuệ và quan sát sắc sảo của ông cha ta. Nó khiến người ta bật cười, nhưng lại gợi ra nhiều điều để ngẫm nghĩ.
Trong một xã hội đang vận hành quá nhanh, nơi người ta chạy theo đồng tiền và định nghĩa thành công bằng vật chất, câu nói ấy nhắc nhở rằng: mọi thứ đều có cái giá. Và nếu chỉ mải miết nhìn vào “kết quả” của người khác mái đầu bóng loáng hay đôi chân chai sạn mà không thấy được hành trình gian nan họ đã đi qua, ta sẽ dễ đánh mất đi sự cảm thông, sự hiểu biết và cả lòng biết ơn với chính cuộc đời mình.
