Cổ nhân từng dạy: “Dưỡng hình không bằng dưỡng thần, điều thân không bằng điều tâm”. Một câu nói tưởng chừng đơn giản, nhưng ẩn chứa đạo lý sâu xa về cách con người nuôi dưỡng thân – tâm – trí để đạt được sự an lạc trong đời. Bởi lẽ, thân thể khỏe mạnh chỉ là phần nổi của tảng băng, còn tinh thần và tâm thái mới là gốc rễ của hạnh phúc thật sự.
Dưỡng hình không bằng dưỡng thần
Trong cuộc sống hiện đại, con người ngày càng chú trọng đến việc “dưỡng hình”: ăn uống lành mạnh, tập luyện đều đặn, chăm sóc vẻ ngoài. Đó là điều tốt, nhưng nếu chỉ dừng lại ở đó, con người vẫn dễ mệt mỏi, bất an.
Bởi thân thể khỏe mạnh mà tinh thần suy nhược thì chẳng khác nào cây lớn mà rễ mục.
“Dưỡng thần” – tức là nuôi dưỡng tinh thần, giữ cho tâm trí trong sáng, an ổn.
Người xưa tin rằng, tinh thần mạnh mẽ có thể giúp thân thể vượt qua bệnh tật; còn tinh thần sa sút thì dù thân thể có khỏe đến đâu cũng chẳng thể yên vui.
Một người biết “dưỡng thần” là người biết sống điều độ, không để tâm vướng bận vào những hơn thua, oán giận; biết đọc sách, thiền định, sống chậm lại để nghe tiếng lòng mình.
Như cổ nhân từng nói: “Tâm tĩnh thì thân an, thần vững thì bệnh lui”. Giữ được tinh thần thanh thản chính là gốc rễ của sự trường thọ và hạnh phúc.
Điều thân không bằng điều tâm
“Điều thân” là giữ cho cơ thể ở trạng thái cân bằng, hài hòa. Nhưng cổ nhân cho rằng, “điều tâm” mới là việc quan trọng hơn cả.
Bởi thân chịu sự chi phối của tâm; tâm loạn thì thân bất an, tâm tĩnh thì thân tự khắc yên.
Cuộc đời nhiều biến động, không ai tránh được thăng trầm. Người biết “điều tâm” là người không để hoàn cảnh bên ngoài làm khuấy động nội tâm. Dù gặp nghịch cảnh, họ vẫn bình tĩnh ứng xử; dù được khen chê, họ vẫn giữ lòng trung dung.
Điều tâm không có nghĩa là trốn tránh thế gian, mà là giữ tâm an giữa thế gian đầy sóng gió.
Phật gia có câu: “Tâm bình thế giới bình”. Nếu mỗi người đều biết điều chỉnh tâm mình, bỏ bớt sân si, ghen ghét, oán trách thì cuộc đời này tự nhiên sẽ bớt khổ đau, thêm yên lành.
Thân – Tâm – Thần: Ba gốc của hạnh phúc
Người xưa quan niệm, con người có ba yếu tố quan trọng: thân thể – tinh thần – tâm tính. Thân là nền, thần là khí, tâm là chủ. Muốn sống khỏe, sống vui, sống có ý nghĩa, phải chăm sóc cả ba.
Nhưng giữa thân – thần – tâm, tâm là gốc rễ của mọi thứ. Tâm an thì thần vững, thần vững thì thân khỏe. Bởi vậy, dưỡng thân chỉ là phần ngọn, dưỡng tâm – dưỡng thần mới là đạo của người trí.
Câu nói “Dưỡng hình không bằng dưỡng thần, điều thân không bằng điều tâm” là một lời nhắc nhở nhẹ nhàng mà sâu sắc trong thời đại hôm nay.
Con người có thể sống trong tiện nghi vật chất, nhưng nếu tâm hồn rối loạn, lo âu, ganh ghét thì vẫn chẳng thể hạnh phúc.
Biết chăm thân là khôn, biết dưỡng tâm là trí, biết nuôi thần là đạt đến minh triết.
Giữa dòng đời đầy áp lực, hãy nhớ: “Thân có thể mệt, nhưng tâm đừng loạn. Việc có thể nhiều, nhưng lòng đừng rối”. Khi ta học được cách giữ tâm an, thần tĩnh, thì dù ở đâu, dù trong hoàn cảnh nào, cũng có thể tìm thấy một trời bình yên trong chính lòng mình.
